معتقدم که گرفتار شدن در دام دردِ تحمل‌ناپذیر، کلید درک رفتار خودکشی است؛ چرا که خودکشی نه محصول میل به مرگ، که تلاش نهایی برای پایان دادن به درد روانی است.
در سه ماه گذشته، بیشتر از هر موضوع دیگری درباره خودکشی خوانده‌ام، مستند دیده‌ام، موسیقی شنیده‌ام و با افراد درباره آن گفتگو کرده‌ام. امیدوارم روزی بفهمم چرا برخی دوستان بعد از کشیک به میزانی از درد می‌رسند که دیگر بازگشتی در کار نیست و چرا ما در پیشگیری از خودکشی این‌چنین ناتوان و سردرگمیم.
روری اوکانر، استاد روان‌شناسی سلامت و رئیس انجمن بین‌المللی پیشگیری از خودکشی، بیش از دو دهه در زمینه خودکشی کار آکادمیک کرده است. او در این کتاب با زبان ساده و مثال‌های ملموس، خواننده عمومی را همراه خود می‌کند. دیدگاه او بر پایه یک جمله کلیدی استوار است:
«خودکشی بیشتر از آنکه ناشی از میل به مرگ یا بیماری روانی باشد، رفتاری است برای پایان دادن به درد و فرار از گیر افتادن در دام درد روانی.»
نیمه اول کتاب به مشخص کردن آنچه خودکشی نیست اختصاص دارد:
خودکشی خودخواهانه نیست.
خودکشی فرار ترسوها نیست.
خودکشی ناشی از یک عامل واحد نیست.
هر خودکشی‌ای برابر با بیماری روانی نیست.
خودکشی تقصیر سوگواران نیست.
نیمه دوم مدل یکپارچه انگیزشی-ارادی (IMV) را معرفی می‌کند؛ مدلی سه‌مرحله‌ای برای درک مسیر منتهی به اقدام خودکشی و پیشگیری از آن:
مرحله پیش‌انگیزشی: پیشینه‌ای که خطر در آن شکل می‌گیرد؛ مانند ناملایمات دوران کودکی، الگوی کمال‌گرایی اجتماعی، سبک‌های دلبستگی و واکنش به استرس.
مرحله انگیزشی: بروز افکار خودکشی‌گرایانه تحت تأثیر عواملی چون چشم‌انداز فرد به آینده، احساس گیر افتادن و مکانیزم‌های حل مسئله در بحران.
مرحله ارادی: عواملی که احتمال اقدام را در افرادی با افکار خودکشی افزایش می‌دهند؛ شامل در دسترس بودن ابزار، برنامه‌ریزی برای اقدام، سابقه رفتار مشابه، درد روانی غیرقابل تحمل و تکانشگری رفتاری.
نکته مهم این است که عوامل مؤثر بر افکار خودکشی‌گرایانه با عوامل تسهیل‌کننده اقدام به خودکشی متفاوت‌اند. صرف داشتن افکار خودکشی به معنای اقدام نیست؛ برخی ویژگی‌ها و موقعیت‌های خاص‌اند که نقطه تلاقی افکار و عمل می‌شوند.
فصول پایانی کتاب به راهنمایی برای نزدیکان افراد سوگوار و افراد در معرض خطر می‌پردازد تا بدانند چگونه از خود و یاری‌جویان در این مسیر حمایت کنند.
این کتاب، با جمع‌بندی نظریه و مثال‌های بالینی، به خواننده کمک می‌کند درد روانی را بشناسد و برای پیشگیری از خودکشی استراتژی‌های کارآمدی بیابد.
نظرات